|
|
Saat Üstkümesi, 550 milyon ışıkyıllık uzunluğuyla devasa bir üstkümedir. Aşağıdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak (HyperLeda Veritabanı'na göre) her gökadayı göstermektedir. Üstkümedeki tüm büyük gökada kümeleri işaretlenmiştir. Bu üstkümenin en yakın bölümü (çoğunlukla haritanın en altındaki kümeler) 700 milyon ışıkyılı uzaklıktadır, fakat uzak uçtakiler (çoğunlukla haritanın en üstündeki kümeler) bizden 1,2 milyar ışıkyılı uzaklıktadır. Bir milyar ışıkyılı içerisinde, bunun kadar büyük bir başka üstküme yoktur.
Saat Üstkümesi içindeki ve yakınlarındaki başlıca gökada kümelerinin listesi aşağıdadır. Bu listede yaklaşık 40 küme vardır ki bu sayı diğer üstkümelerdeki miktardan çok daha büyüktür. Bu liste büyük bir ihtimalle eksiktir. Abell Kataloğu'nda, gökyüzünün bu bölgesinde gösterilmiş ama kırmızıya kayma oranı belirtilmemiş ve bu nedenle de uzaklığı bilinmeyen başka birçok küme mevcuttur. Bu kümelerden bazıları da büyük bir ihtimalle Saat Üstkümesi'ne dahildir.
1 2 3 4 5 6 7
Abell Eşlek Kırmızıya Uzk. Zenginlik Notlar
Konsayıları Kayma mıy
SA DA z
A3004 02 18,9 -48 00 0,0619 840 0
A3009 02 22,1 -48 34 0,0641 865 1
A3040 02 40,1 -55 25 0,0920 1225 1 Arka Plan
A3047 02 45,2 -46 27 0,0938 1250 0 Arka Plan
A3074 02 57,9 -52 43 0,0718 965 0
A3078 03 00,5 -51 50 0,0636 860 0
A3089 03 08,2 -36 43 0,0655 885 0
A3093 03 10,9 -47 24 0,0818 1095 2
A3098 03 13,7 -38 19 0,0821 1100 0
A3100 03 13,8 -47 48 0,0617 835 0
A3104 03 14,3 -45 25 0,0718 965 0
A3106 03 14,5 -58 06 0,0627 850 0
A3107 03 15,4 -42 46 0,0863 1155 1
A3108 03 15,2 -47 38 0,0613 830 1
A3109 03 16,7 -43 51 0,0908 1210 0
A3110 03 16,5 -50 54 0,0737 990 0
A3111 03 17,8 -45 44 0,0763 1025 1
A3112 03 17,9 -44 14 0,0738 995 2
A3116 03 19,0 -42 56 0,0818 1095 0
A3120 03 21,9 -51 19 0,0678 915 0
A3122 03 22,3 -41 20 0,0631 855 2
A3123 03 23,0 -52 01 0,0632 855 0
A3125 03 27,4 -53 31 0,0577 785 0
A3126 03 28,7 -55 43 0,0844 1130 1
A3128 03 30,2 -52 34 0,0587 795 3 "Shapley 20"
A3133 03 32,7 -45 57 0,0522 710 0
A3135 03 34,0 -39 00 0,0630 850 2
A3140 03 36,3 -40 38 0,0608 825 0
A3144 03 37,1 -55 01 0,0431 590 1
A3145 03 37,9 -38 01 0,0592 805 0
A3158 03 43,0 -53 39 0,0585 795 2 "Shapley 17"
A3164 03 45,8 -57 03 0,0558 760 0
A3193 03 58,2 -52 20 0,0345 475 0
A3195 03 59,2 -35 11 0,0738 995 0
A3202 04 00,2 -53 40 0,0681 920 1
A3223 04 08,6 -30 49 0,0589 800 2
A3225 04 09,3 -59 36 0,0537 730 0
A3266 04 31,2 -61 29 0,0577 785 2
A3301 05 00,8 -38 41 0,0524 715 3
A3312 05 03,9 -56 56 0,0526 715 2
|
Saat Üstkümesi civarındaki diğer önemli gökada gruplarının listesi aşağıdadır. Bunlar, onlarca gökada içeren ancak Abell Kataloğu'na girmesine yetecek kadar öneme sahip olmayan tüm gruplardır. Bu oldukça rastgele bir seçimdir, bu bölgede kırmızıya kayma miktarı belirlenmemiş birçok grup vardır. Listede yer alan ön plandaki gruplar ilginçtir, çünkü A3144 ve A3193 kümeleriyle birlikte bu kümeler, Saat Üstkümesi'nin ön tarafında, 550 milyon ışıkyılı uzaklıkta (kırmızıya kayma 0,040) daha küçük bir üstkümenin bir parçasını oluştururlar.
1 2 3 4 5 6 7
Grup Eşlek Kırmızıya Uzk. Zenginlik Notlar
Adı Konsayıları Kayma mıy
SA DA z
S239 02 16,8 -47 49 0,0635 860
S250 02 22,3 -51 06 0,0484 660 Ön Plan
S261 02 25,2 -63 14 0,0574 780
S274 02 31,2 -57 56 0,0309 425 Ön Plan
S315 02 59,2 -51 01 0,0618 835
S324 03 10,0 -47 20 0,0585 795
S329 03 12,6 -49 38 0,0531 720
S336 03 17,5 -44 42 0,0744 1000
S338 03 18,2 -52 15 0,0384 525 Ön Plan
S339 03 19,3 -53 52 0,0546 740
S346 03 22,4 -49 19 0,0670 905
S353 03 26,4 -51 25 0,0410 560 Ön Plan
S366 03 34,9 -53 35 0,0598 810
S367 03 35,5 -45 10 0,0666 900
S372 03 37,2 -55 25 0,0758 1020
S377 03 40,7 -55 12 0,0425 580 Ön Plan
S390 03 47,0 -54 02 0,0605 820
S393 03 48,3 -45 33 0,0454 620 Ön Plan
S399 03 54,5 -53 48 0,0394 540 Ön Plan
S404 03 56,4 -53 52 0,0365 500 Ön Plan
S412 04 01,7 -56 54 0,0467 635 Ön Plan
S413 04 02,7 -63 48 0,0370 505 Ön Plan
S416 04 04,8 -43 51 0,0648 875
S424 04 07,6 -43 25 0,0589 800
S433 04 14,5 -50 48 0,0668 909
S461 04 28,2 -50 32 0,0539 735
S463 04 29,2 -53 50 0,0394 540 Ön Plan
S468 04 31,7 -46 07 0,0675 910
S479 04 37,8 -51 26 0,0363 500 Ön Plan
S487 04 40,4 -44 38 0,0372 510 Ön Plan
S497 04 46,1 -44 44 0,0329 450 Ön Plan
S501 04 50,1 -51 08 0,0768 1030
|
Sütun 1: Kümenin veya grubun adı/Abell katalog numarası.
Sütun 2: 2000 yılı için saat ve dakika cinsinden bahar açısı (sağ açıklık-SA).
Sütun 3: 2000 yılı için derece ve dakika cinsinden yükselim (dik açıklık-DA).
Sütun 4: Kümenin veya grubun kırmızıya kayması.
Sütun 5: Milyon ışıkyılı cisinden uzaklık. "Hubble sabiti" 70 km/sn/Mpc varsayılmıştır.
Sütun 6: Kümenin "zenginlik (verimlilik) sınıfı" (sadece Abell kümeleri için).
Sütun 7: Diğer adlar ve notlar.
Kaynakça:
Abell G, Corwin H, Olowin R, (1989), A catalogue of Rich Clusters of Galaxies,
Astrophys J Supp, 70, 1.
Struble M, Rood H, (1999), A compilation of redshifts and velocity dispersions for
ACO clusters, Astrophys J, 125, 35.
Saat Üstkümesi'nin haritası aşağıdadır. Harita, üstkümenin yandan görünüşüdür. Üstkümenin içindeki veya yakınlarındaki tüm Abell Kümeleri işaretlenmiştir. Üstkümenin bize en yakın bölümü, haritanın sağ üst tarafında, A3133 Kümesi'nin bulunduğu yerdir. Bu üstküme, diğer üstkümelerin çoğundan çok çok daha büyüktür. Bu üstkümeyi, oldukça uzun olan ancak yalnızca üç verimli gökada kümesi içeren Kahraman-Balıklar Üstkümesi'yle karşılaştırın. Shapley Üstkümesi de birçok verimli küme içerir, fakat o da Saat Üstkümesi'nden çok daha küçüktür.
|
Yandaki Saat Üstkümesi'nin canlandırmasıdır. Canlandırma, yukarıda listelenmiş büyük gökada kümelerinin hepsini göstermektedir. Saat Üstkümesi çok uzundur ama aynı zamanda da çok incedir. Üstküme, bir sürü çok verimli gökada kümesiyle dolu, çok uzun bir gökada duvarıdır. |
| Saat Üstkümesi'nin Özellikleri (Tahmini) | |
|---|---|
| Üstkümenin uzunluğu | 550 milyon ışıkyılı |
| Üstkümenin kütlesi | 1017 Güneş kütlesi |
| Üstkümedeki gökada grubu sayısı | 5000 |
| Üstkümedeki büyük gökada sayısı | 30.000 |
| Üstkümedeki cüce gökada sayısı | 300.000 |
| Üstkümedeki yıldız sayısı | 1 milyon milyar |
A3128 Kümesi'nin merkez fotoğrafı aşağıdadır. Bu küme, Harlow Shapley'in 1933 yılında yayımladığı 25 verimli küme listesinde, 20 numaraydı. Küme içerisinde birçok büyük gökada bulunduğu kesin olmakla birlikte, bu küme verimli kümelerin merkezinde bazen rastlanan devasa eliptik (oval) gökadaları içermez. Küme, Saat Üstkümesi'ndeki en verimli gökada kümesi ve bir milyar ışıkyılı içerisinde de en verimli kümelerden biridir.
| A3128 Kümesi'nin haritası sağdaki gibidir. Harita, küme içerisindeki en parlak 128 gökadayı göstermektedir. Bu kümelerden bazıları (IC 1946, IC 1957 ve PGC 12997 dahil), kümenin 250 milyon ışıkyılı önünde yer alan ön plan gökadalardır. Fakat burada gösterilen kümelerden çoğu (IC 1945 dahil), kümenin içerisindedir. |
|
1899 yılında Edward Pickering, Harvard Gözlemevi'ndeki gökbilimcilerinden birinin (De Lisle Stewart) Saat Takımyıldızı içerisinde çok soluk bir "bulutsu grubu" fark ettiğini rapor etti. Onlar hiçbir zaman öğrenemese de, bu Saat Üstkümesi'nin ilk gözlemiydi.
Saat Üstkümesi'ni fark eden bir sonraki kişi Harlow Shapley oldu. Shapley 1935 yılında "Saat ve Çevresinde Yer Alan 7889 Dış Gökada Kataloğu - A Catalogue of 7889 External Galaxies in Horologium and Surrounding Regions"nu yayımladı. Kendisi bazı verimli gökada kümelerini fark etti ve "bu bölgedeki gökada grupları, yalnızca büyük bir gökadalar bulutu içerisindeki toplanmalardır" diye yazdı. Shapley bölgenin bu haritanın da dahil olduğu bazı haritalarını yayımladı. Haritadaki üç büyük küme A3128, A3158 ve A3164 kümelerine karşılık gelir.
Harlow Shapley'den sonra bu üstkümeyi incelemeye yönelik ilk girişim J.Lucey, R.Dickens, R.Mirchell ve J.Dawe tarafından 1983 yılında geldi. Ekip, "Saat-Ağcık Gökada Üstkümeleri - Horologium-Reticulum Supercluster Of Galaxies" adlı bir bildiri yayımladı. Üstkümenin küçük bir parçasını araştırdılar ve 550 milyon ışıkyılı uzaklıkta küçük bir üstküme, 800 milyon ışıkyılı uzaklıkta da daha büyük bir üstküme olmak üzere bölgede iki üstküme olduğunu gösteren basit bir harita yayımladılar. 1984 yılında G.Chincarini, M.Tarenghi, H.Sol, P.Crane, I.Manousoyannaki ve J.Materne de bu üstkümeyi incelediler. Araştırmaları çok duyarlı değildi ve sadece daha küçük, daha yakındaki üstkümeyi ortaya çıkardı.
Saat Üstkümesi, dikkate değer bir üstkümedir. Üstküme, bilinen en büyük ve verimli üstkümelerden biridir. Bununla birlikte, 1984'ten beri tamamen göz ardı edilmiştir. Çoğu gökbilimci, Saat Üstkümesi'ni duymamıştır ve duyanların çoğu da üstkümenin ne kadar büyük olduğundan habersiz görünmektedir. Birkaç gökbilimci büyüklüğünün farkındadır, ancak hiç kimse onu detaylı olarak incelememiştir. Bu sayfa, tüm üstkümeyi anlatmaya yönelik (kısa da olsa) ilk ciddi girişim gibi görünmektedir.
Aşağıda - A3158 gökada kümesinin merkez fotoğrafı. Bu küme, Saat Üstkümesi'ndeki bir başka çok verimli gökada kümesidir ve A3128 Kümesi ile tam olarak aynı uzaklıkta yer alır. Resimdeki üç büyük eliptik gökada (soldan sağa) PGC 13641, ESO 156-8 ve PGC 13679'dur.
| Takımyıldız Adları | Terimler | Yunan Harfleri |
