Bir sanatçı gözüyle soğuk bir yıldızın çevresinde dolanan genç ve varsayımsal bir gezegen. Görüntü katkısı : NASA / JPL
> Yüksek çözünürlüklü görüntü

Dünyadaki yaşamın sıcak kimyasallarla dolu bir çorbadan başladığı düşünülmektedir. Acaba aynı çorba başka yıldızların çevresinde dolanan gezegenlerde de mevcut olabilir mi? NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu'yla yapılan yeni bir araştırma; Güneşimizden daha soğuk olan yıldızların çevresinde yer alan gezegenlerin, yaşam oluşturma potansiyeline sahip kimyasallardan yani "prebiyotiklerden" oluşan daha farklı bir karışıma sahip olabileceği konusunda ipuçları vermektedir.

Gökbilimciler Spitzer'i kullanarak çeşitli türlerde yıldızların çevresinde dolanan gezegen oluşum malzemeleri içerisinde, prebiyotik bir kimyasal olan hidrojen siyanür aradılar. Hidrojen siyanür DNA'nın temel unsurlarından biri olan adeninin bileşenlerinden biridir. DNA, Dünya'da yaşayan bütün canlı organizmalarda bulunmaktadır.

Araştırmacılar Güneşimize benzeyen sarı yıldızların çevresindeki disklerin içerisinde hidrojen siyanür molekülleri tespit ettiler; ancak kırmızımsı renge sahip "M cüceleri" ve "kahverengi cüceler" gibi evrenimizin her yerinde yaygın olarak bulunan daha küçük ve daha soğuk yıldızların çevresinde bu kimyasaldan hiç bulunamadı.

Baltimore / ABD'de bulunan Johns Hopkins Üniversitesi'nde yapılan yeni bir araştırmanın baş yazarı olan Ilaria Pascucci "prebiyotik kimya soğuk yıldızların çevresinde dolanan gezegenler üzerinde farklı bir biçimde gelişebilir" diyor. Bu araştırma Asrophysical Journal dergisinin 10 Nisan tarihli sayısında yayımlanacak.

Genç yıldızlar, sonuçta yassılaşıp disk haline dönüşecek olan gaz ve tozdan oluşmuş kozalar içerisinde doğarlar. Disk içerisinde bulunan gaz ve toz ise gezegenlerin meydana geldiği ham maddeyi sağlar. Bilim insanları, Dünya'da başlangıçtan beri var olan yaşam çorbasını oluşturan moleküllerin böyle bir disk içerisinde meydana gelmiş olabileceğini düşünüyorlar. Adenin gibi prebiyotik moleküllerin ise, yüzeye çarpan bir göktaşı vasıtasıyla genç gezegenimizin üzerine yağıldığı öngörülüyor.

Pascussi, "Dünya'daki yaşamın uzaydan gelen zengin bir molekül kaynağı ile başlamış olması mümkün" diyor.

Yaşamı doğuran bu adımlar acaba başka yıldızların çevresinde de meydana gelebilir mi? Pascussi ve çalışma arkadaşları Spitzer'in ışığı ayrıştırıp, kimyasalların izlerini ortaya çıkaran bir aygıt olan kırmızı ötesi tayfçekerini kullanarak 17 adet soğuk, 44 adet de Güneş benzeri yıldızın çevresinde yer alan gezegen oluşum disklerini inceleyerek bu soruya bir cevap aradılar. Baktıkları yıldızların tamamı, gezegenlerin geliştiği düşünülen yaş olan bir ile üç milyon yaşlarındaydı. Gökbilimciler, özellikle hidrojen siyanürün, temel bir molekül olan asetilene oranına baktılar.

Soğuk yıldızlar, yani hem M cüceleri hem de kahverengi cüceler hiç bir hidrojen siyanür belirtisi göstermezken, Güneş benzeri yıldızların %30'unda bu moleküllerin mevcut olduğunu buldular. Pascussi bu konuda "belki de Güneş benzeri yıldızların çevresinde daha güçlü olan mor ötesi ışık daha fazla miktarda hidrojen siyanür üretilmesine neden oluyordur" diyor.

Bu arada ekip, temel molekül olan asetileni soğuk yıldızların çevresinde bularak deneyin işe yaradığını ispatladı. Soğuk yıldızların çevresindeki disk içerisinde herhangi bir molekül ilk defa olarak bu araştırmada tespit edilmiştir.

Bulgular kısa bir süre önce M cücelerinin etrafında keşfedilmiş olan gezegenleri de resme dahil etmektedir. Bu gezegenlerden bazılarının Dünya'nın büyük modelleri olduğu düşünülmüş ve dev Dünyalar olarak adlandırılmışlardır; ancak şu ana kadar bulunanların hiç biri suyun sıvı halde bulunabileceği yaşama elverişli kuşak içerisinde dolanmamaktadır. Eğer böyle bir gezegen bulunsaydı, acaba yaşamı destekler miydi?

Gökbilimciler bundan tam olarak emin değiller. M cüceleri, yaşamın gelişmesi üzerinde yıkıcı etkileri olabilecek aşırı ölçekli manyetik patlamalara sahiptir. Ancak Spitzer'den gelen sonuçlarla birlikte, dikkate alınması gereken başka bir veri parçası daha elde edilmiştir ki; o da, bu gezegenlerin sonuçta bizlerin bir parçası olduğu düşünülen hidrojen siyanür molekülü bakımından yetersiz olabilmeleridir.

NASA'nın Washington / ABD'de bulunan merkezinde Spitzer programı bilim insanlarından biri olarak çalışan Douglas Hudgins "Bilim insanları uzun zamandan beri pek çok soğuk yıldızın karmaşık doğasının yaşamın gelişmesi açısından önemli bir sorun teşkil edebileceğinin farkında olmalarına karşın, bu sonuçlar çok daha temel bir soruyu gündeme getiriyor: Acaba soğuk yıldız sistemleri en azından yaşamın gelişmesi için gerekli malzemeleri içeriyor olabilir mi? Eğer bu sorunun yanıtı hayır ise, o zaman soğuk yıldızların çevresindeki yaşam meselesi bir tartışma konusu haline dönüşecektir".

Bu makale "http://jpl.nasa.gov/news/news.cfm?release=2009-064" adresinden çevrilmiştir.